Beskid Makowski

Pasmo Kotonia - rozpoczęcie sezonu

23.04.2016 r.

Zgodnie z programem wycieczki, o godzinie ósmej z parkingu pod byłym kinem Światowid, wyjechaliśmy do Pcimia. Wędrówkę rozpoczęliśmy szlakiem żółtym, pomiędzy polami z pięknym widokiem na Beskid Wyspowy.

Dalsza część trasy prowadziła lasem bukowym, który nieśmiało zaczął pokazywać w gałęziach wiosenną zieleń. Z pomiędzy gęsto zalegających jeszcze liści przebijały się gdzieniegdzie zwiastuny prawdziwej wiosny; zawilce, żywce gruczołowate, kaczeńce a na polankach kwitnące już borówki. W tak pięknej scenerii dotarliśmy do wychodni skalnej „Diabelski Kamień”.

Tutaj zrobiliśmy przerwę na odpoczynek i sesję fotograficzną, eksponując piękną skałkę stanowiącą pomnik przyrody. Dalsza trasa przebiegała pasmem grzbietowym, porośniętym lasem bukowym, przez szczyty Gronia, Kotonia, Kotonia Zachodniego do Polany Jaworzyny pod Jaworzyńskim Wierchem. Na polanie, wykorzystując przygotowane miejsce na ognisko pieczemy kiełbaski, odpoczywamy grzejąc się w wiosennym słoneczku.

Dzieci uczestniczące w wycieczce miały dodatkową atrakcję- spotkanie ze stadem kóz, które odwiedziło nas na polanie, na czele z „przewodnikiem”, dużym capem z potężnymi rogami.

Za dzielne przebycie trasy i zdobycie kilku eksponowanych szczytów z Kotoniem na czele, najmłodsi uczestnicy zostali wyróżnieni przez Zarząd Koła PTTK Stalowni otrzymując skromne upominki.

Opuszczamy widokową polanę i czarnym szlakiem schodzimy do Tokarni. Jeszcze tylko małe piweczko w lokalnym barze i wracamy do Krakowa. Kończymy wycieczkę szczęśliwie, inaugurując nowy sezon turystyczny Koła PTTK Zakładu Stalownia.

Janusz „NUNUŚ” Pustułka

Trasa górska:

•   Pcim - Diabelski Kamień - Gronik (839) - Kotoń (857) - Groń (773) - Jaworzyński Wierch (785) - (ognisko, pieczenie kiełbasek)
•   Jaworzyński Wierch - Groń Tokarski (556) - Tokarnia

Kotoń - duży masyw górski w Beskidzie Makowskim. Najwyższy jego wierzchołek również ma nazwę Kotoń (857 m). W niektórych opracowaniach masyw Kotonia nazywany jest Kotuniem, a najwyższy wierzchołek Solniskiem.

Masyw Kotonia (Kotunia) tworzy niewielkie pasmo o długości 18 km, szerokości około 10 km, wchodzące w skład Pasma Koskowej Góry. Ciągnie się od przełęczy Dział (601 m) na zachodzie, po dolinę Raby na wschodzie. Północne, krótkie i strome stoki opadają do doliny Trzebuńki, południowe, dłuższe i bardziej łagodne, do doliny Krzczonówki. W stokach tych, zwłaszcza południowych występują boczne grzbiety, oddzielone dolinami potoków. Najdłuższy z bocznych grzbietów opada w południowo-wschodnim kierunku poprzez Ostrysz (701 m) i Góreckowo (519 m) do Pcimia. Grzbiet główny jest wyrównany. a jego najwyższa część ma wysokość około 750 m n.p.m. Jest w nim kilka mało wybitnych wierzchołków. W kierunku od zachodu na wschód są to; Balinka 708 m, Jaworzyński Wierch (Gorylka) 782 m, Groń (Kotoń Zachodni) 766 m, Solnisko (Kotoń) 857 m, Gronik (Pękalówka) 839.Całe pasmo znajduje się w zlewni Raby. Grzbiety zbudowane są z dość odpornych na wietrzenie piaskowców magurskich. Miejscami jednak, np. po południowej stronie Jaworzyńskiego Wierchu, występują miękkie łupki. W miejscach tych powstały przełęcze. Najwyższy wierzchołek (Solnisko, zwane też Kotoniem) ma wysokość 857 m i jest trzecim pod względem wysokości szczytem w Paśmie Koskowej Góry. Pasmo Kotonia jest zalesione, ale od południowej i wschodniej strony wysoko, w niektórych miejscach niemal pod same wierzchołki, podchodzą pola i zabudowania miejscowości Tokarnia, Zawadka, Krzczonów i Pcim. Tuż pod wierzchołkiem Gronika znajduje się duża polana Pękalówka. Dawniej polan było znacznie więcej, jednak w wyniku nieopłacalności ekonomicznej zaprzestano ich użytkowania i stopniowo zarastają lasem, wiele zaś dawniej ornych pól zamienia się na łąki i pastwiska.

Podczas okupacji niemieckiej w okresie II wojny światowej ludność wsi Zawadki udzielała pomocy polskim i radzieckim oddziałom partyzanckim. 29 listopada1944 doszło do walki Niemców z oddziałem partyzanckim, który zatrzymał się we wsi, zakończonej wycofaniem się partyzantów do lasów i zabiciem przez Niemców kilku mieszkańców. 4 grudnia 1944 Niemcy dokonali pacyfikacji wsi, paląc domy i zabijając dalszych mieszkańców (15 zabitych, według tablicy na pomniku). Za pomoc okazywaną oddziałom partyzanckim wieś została w 1946 odznaczona Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.

Diabelski Kamień

Duży głaz zwany Diabelskim Kamieniem znajduje się w lesie na północno-wschodnich, opadających do doliny Raby stokach Kotonia (na tzw.Słowiakowej Górze) w Beskidzie Makowskim. Jest to zbudowana z piaskowca magurskiego ambona o wysokości 6,5 m. Jest rozcięta pionową szczeliną o szerokości około 1 m na dwie części, część zachodnia jest silnie przewieszona. W szczelinie dobrze widoczne są ławice piaskowców oraz ich zróżnicowanie na frakcje. Skałę porasta ciekawa roślinność naskalna. Z kamieniem tym, podobnie, jak z innymi tzw. diabelskimi kamieniami związana jest legenda, którą w 1929 r. opisał Jan Szczęsny Płatkowski. Według tej legendy diabeł niósł z Tatr olbrzymi głaz, by go spuścić z dużej wysokości i zniszczyć kalwarię. Czym jednak bliżej był celu, tym kamień stawał się cięższy. Gdy przelatywał nad Kotoniem wybiła północ, diabeł nie dał już rady utrzymać kamienia i upuścił go.

Tokarnia

Nazwa miejscowości pochodzi od tokowiska cietrzewi (stąd cietrzew na tarczy herbu Tokarni). Miejscowość położona jest w dolinie dużego potoku Krzczonówka, który oddziela Beskid Makowski od Beskidu Wyspowego. Pola uprawne i zabudowania Tokarni znajdują się w dolinie potoku oraz wysoko podchodzą na północno-wschodnie i wschodnie stoki Zembalowej należącej do Beskidu Wyspowego, i południowe i zachodnie masywu Beskidu Makowskiego. Przez Tokarnię, wzdłuż Krzczonówki biegnie droga łącząca Pcim ze Skomielną Czarną.
We wsi znajdował się drewniany kościół Matki Boskiej Śnieżnej z XVIII wieku, przebudowany w XIX i XX wieku. Obecnie znajduje się on w skansenie w Zubrzycy Górnej. Na zboczach Urbaniej Góry usytuowana jest tzw. Kalwaria Tokarska - cykl rzeźb wykonanych przez tutejszego kościelnego, Józefa Wronę, w latach 70. XX wieku. W Tokarni podczas Niedzieli Palmowej odbywają się procesje z palmami i figurą Chrystusa na osiołku.

Pcim - Kotoń - Kotoń Zachodni - Tokarnia - 23.04.2016

Relacja fotograficzna - Jola i Janusz Pustułka
Relacja fotograficzna - Wścisło Ryszard