BESKID WYSPOWY

Szczyrzyc

Szczyrzyc - malownicza miejscowość w dolinie rzeki Stradomki, położona u wsch. podnóży Cietnia. Jego powstanie ściśle wiąże się z zakonem Cystersów, który ok. 1234r. przeniósł się tutaj z Ludźmierza na Podhalu, budując pierwszy kościół i zabudowania klasztorne. W XVI wieku Szczyrzyc stał się stolicą dużego powiatu obejmującego 76 parafii miejskich i wiejskich łącznie z Tyńcem (część dzisiejszego Krakowa), Wieliczką, Bochnią, Wiśniczem, Dobczycami, Myślenicami, Jordanowem, Lanckoroną, i Tymbarkiem. Świetności i znaczeniu Szczyrzyca położyli kres Austriacy, likwidując w czasie rozbiorów dotychczasowy powiat szczyrzycki.

W zespole zabudowań opactwa szczyrzyckiego wyróżniającym się obiektem jest murowany kościół z 1620 r. pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, uprzednio gotycki, przebudowany w XVIII i XIX wieku. W wyposażeniu klasztoru szczególnie cenne są: krucyfiks z XV wieku, i kamienna kropielnica z XVI wieku. W skład zespołu klasztornego wchodzi ponadto zabytkowy spichlerz murowany z XVII w., z obszerną sienią posiadającą sklepienie kolebkowe oraz z pięknym kamiennym portalem, ozdobionym herbem Korczak. W 1954 r. w klasztorze zorganizowano muzeum, w którego zbiorach m.in. znajduje się kolekcja starych obrazów, wśród których dwa malowane są ręką Stanisława Samostrzelnika (1476-1541), nadwornego malarza króla Zygmunta Starego. Miłośników militariów zachwycić mogą bogate zbiory broni palnej i siecznej. Są tu też zbiory numizmatyczne, staropolskie zegary, rękopisy z XIII w. i czasów późniejszych, starodruki, naczynia i szaty liturgiczne z XVII i XVIII wieku. Na osobny rozdział składają się eksponaty obrazujące kulturę materialną i folklor okolic Szczyrzyca. Prócz tego niewielka ekspozycja poświęcona jest wybitnemu uczniowi Akademii Szczyrzyckiej (funkcjonującej w XIX w.), pisarzowi - Władysławowi Orkanowi. W pobliżu zabudowań klasztornych znajduje się browar, którego początki sięgają 1623r.

Browar Cystersów

Obecnie Szczyrzyc rozwija się w błyskawicznym tempie. Powstaje infrastruktura turystyczno-gastronomiczna. Wyremontowano obiekty wchodzące w skład zabudowań starego zabytkowego cysterskiego browaru z 1623 r. Powstała m.in. sala koncertowo-konferencyjna na 400 osób z pięknymi organami. Odbywają się tam liczne koncerty z udziałem np. krakowskiej Akademii Muzycznej, organizatorem których jest m.in. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Szczyrzyckiej Doliny Stradomki i Grodziska.

W najbliższej przyszłości pojawią się cykliczne imprezy o charakterze kulturalnym, m.in.: Festiwal Organowy, Festiwal Filmowy, Cykle Koncertów i Spektakli. Liczne imprezy związane z twórczością ludową organizowane są przez cały sezon letni w miejscowym amfiteatrze. W centrum Szczyrzyca, oprócz klimatyzowanej, wyposażonej w stoły bilardowe i sprzęt multimedialny pizzerii, działa też mini-browar produkujący niepasteryzowane piwo produkowane metodą tzw. górnego warzenia.

Grodzisko

Grodzisko – najbardziej na północ wysunięte wzniesienie Beskidu Wyspowego. Wchodzi w skład niewielkiego pasma górskiego Ciecienia, w którym wyróżnia się trzy szczyty (trzeci to Księża Góra). Grodzisko (618 m n.p.m.) znajduje się na północnym przedłużeniu grzbietu biegnącego od Ciecienia i dość stromo wznosi się ponad ten grzbiet i ponad dolinami Krzyworzeki (po zachodniej stronie) i Stradomki (po wschodniej stronie).

Grodzisko ma trzy wierzchołki, jeden z nich (560 m n.p.m.) znajduje się na południe od głównego szczytu, a drugi zwany Borkiem na północ. Na całkowicie obecnie zalesionym głównym szczycie góry znajdują się resztki dawnego grodziska. Jeszcze przed I wojną światową prowadzono tam badania archeologiczne (w późniejszych czasach również). Stwierdzono, że istniało tutaj grodzisko już w czasach kultury łużyckiej. Stworzyło ono podstawy do rozwoju grodu w Szczyrzycu. Znaleziono tu broń, narzędzia, i naczynia gliniane pochodzące z V w p.n.e. W czasach pierwszych Piastów wzniesiono na jego miejscu zamek szczyrzycki, będący jedną z najpotężniejszych budowli obronnych ówczesnej Ziemi Krakowskiej.

Mury układane były z kamienia bez użycia zaprawy murarskiej. Spalony został w drugiej połowie XIII w. podczas najazdu Tatarów na Polskę (prawdopodobnie w 1287 r.). Później już nie został odbudowany. Dostrzec można jeszcze wały obronne i fosy (obecnie są to tylko pokryte glebą i porośnięte lasem spiętrzenia terenu) oraz resztki bramy. Wewnątrz ruin dawnego zamku znajduje się także symboliczny grób partyzantów AK z czasów II wojny światowej.

Grodzisko widok z drogi do Raciechowic

Mimo że Grodzisko jest zalesione, z otwartych terenów pól uprawnych położonych przy szlaku poniżej lasu można oglądać szeroką panoramę szczytów Beskidu Wyspowego. Widać Kamionną, Kostrzę, długi grzbiet Łopienia, Mogielicę, Ciecień i Księżą Górę a także leżący w dole Szczyrzyc z opactwem cystersów.

Diabli kamień

Diabli Kamień, znany także jako Diabli Kamień k. Szczyrzyca znajduje się u wschodnich podnóży góry Grodzisko w Beskidzie Wyspowym. Jest to ławica piaskowca ciężkowickiego serii śląskiej, mająca postać grzędy skalnej o dł. 55m, szerokości 12m i wysokości 17 - 20 m. Procesy wietrzenia działające szczególnie wzdłuż płaszczyzn spękań, spowodowały powstanie szczelin dzielących grzędę na kilka części. Według legendy kamieniem tym diabeł chciał zburzyć klasztor Cystersów w Szczyrzycu, upuścił go jednak 2 km od celu na dźwięk dzwonu z klasztornego kościoła; pięć kulistych zagłębień na wsch. ścianie skały to podobno ślady diabelskich pazurów. Obok niezwykłej skały stoi tzw. pustelnia szczyrzycka, w której do niedawna zamieszkiwał eremita. Stoi tu także drewniana kaplica ze stacjami drogi krzyżowej.

Diabli Kamień koło Szczyrzyca