Góry Bułgarii "PIRIN - RIŁA"

* Wyprawy górskie *

Bułgaria - piękny kraj wciąż bardzo dziewiczy w swej naturze choć i tu ludzka ręka stawia betonowy blok na tle boskich gór i jezior i tu można znaleźć opustoszałe ruiny i wraki aut w miejscach, gdzie być ich nie powinno to jednak trzeba samemu tu stopę postawić by rzec co piękne, a co nie.

05.09.2009 r. wyjazd z parkingu Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie o godz. 16.00, przejazd przez Słowację - Węgry.

06.09.2009 r. przejazd przez Serbię do Sofii zwiedzanie i przejazd do Bańska na nocleg, Prima Klub Hotel ***

07.09.2009 r. Wjścia na najwyższy szczyt w górach "PIRINU"

Wihren (bułg. Вихрен) najwyższy szczyt w paśmie Pirin (2914 m n.p.m.), drugi najwyższy szczyt Bułgarii i trzeci najwyższy (po Musale i Olimpie) szczyt półwyspu Bałkańskiego. Zbudowany głównie z marmurów. Pogoda rano zapowiada że będzie padało, jedziemy autokarem do schroniska "BANDERICA" jeszcze nie pada, lecz w drodze do schroniska pod "Wihrenem" zaczyna padać deszcz i tak towarzyszy nam aż na szczyt, widoczność prawie równa zero lecz grupa osiąga szczyt, robimy kilka pamiątkowych ujęć i schodzimy do autokaru.

08.09.2009 r. Plan ambitny lecz pogoda nie dopisuje dochodzimy do przełęczy, chwilami opady marznącego śniegu "ZAWRACAMY" schronisko Bynderica - Kazana - Konczeto (grań ubezpieczona) - Banski Suchodol (2884 m. n.p.m.) - Przełęcz Suchodolska - schronisko Jaworowa - Rozłog [czas przejścia ok. 10 godz.].

09.09.2009 r. Z Bańska do Rilskiego Monastyru.

Przejazd w Góry Riła, zwiedzanie Rylskiego Monastyru, wycieczka górska: Kryłowa Polana - Suchoto Ezero - Kobilno Braniszte (2145 m. n.p.m.) - Popowokapski Przewał (2500 m n.p.m.) - Jonczewo Ezero - kompleks Malowica [czas przejścia ok. 8 godz.].

Monastyr Rilski (bułg. Рилски манастир), usytuowany w kotlinie górskiego masywu Riła, ok. 120 km na południe od Sofii, jest ważnym symbolem bułgarskiego oporu przeciwko tureckiej okupacji, a także symbolem odrodzenia narodowego w XVIII i XIX wieku.

Leżący na wysokości 1100 m n.p.m. monastyr został założony w XIV w przez pustelnika Iwana z Riły. Współczesna postać monastyru pochodzi z XIX wieku, kiedy to dzięki ofiarom społeczeństwa bułgarskiego wybudowano ogromny kompleks klasztorny, harmonijnie wkomponowany w naturalne otoczenie. Mury grubości 2 m i wysokości 24 m nadają mu wygląd warownej twierdzy i obramowują budynki o łącznej kubaturze 32000 m3. Wnętrze zbudowane jest w stylu bułgarskiego odrodzenia. Wewnętrzny dziedziniec otaczają trójkondygnacyjne budynki z łukami pomalowanymi na czarno i biało oraz drewnianymi krużgankami; mieszczą one cele mnichów.

Główna cerkiew, pod wezwaniem Świętej Bogurodzicy, to trójnawowa bazylika oparta na planie krzyża z kopułą na skrzyżowaniu naw. Ozdobą świątyni są freski i olbrzymi ikonostas. To tutaj znajduje się słynna baszta Chrelina. W okolicach klasztoru znajdują się też inne kościoły i kaplice z freskami z XV-XVII w.

W roku 1983 Monastyr Rilski został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Rilski monastyr to największy i najbardziej znany klasztor znajdujący się na terenie Bułgarii. Należy do grupy monastyrów stauropigialnych (podlega bezpośrednio najwyższej władzy kościelnej - Świętemu Synodowi).

Położony jest na wysokości 1147 m. n.p.m. - u podnóża gór Riła - w odległości około 100 km od Sofii. Dojazd do monastyru jest niezwykle prosty. Z międzynarodowej drogi E 79 Sofia - Kulata (przejście graniczne z Grecją) trzeba skręcić w lewo. Zjazd jest oznaczony tablicami informacyjnymi i trudno go przeoczyć. Następnie przez kilkadziesiąt kilometrów niezbyt szeroką, asfaltową drogą należy jechać cały czas prosto, aż pod samą bramę klasztoru.

Pierwsze wrażenie, jakie wywierają ogromne 24 metrowe ściany monastyru, gdy się do nich zbliża po raz pierwszy, jest niesamowite. Jednak to tylko mały przedsmak tego, co czeka nas po przekroczeniu jednej z dwóch klasztornych bram.
Klasztor Rilski założony został w latach 30 - tych X wieku przez jednego z najbardziej znanych bułgarskich świętych, mnicha, pustelnika Iwana Rilskiego (876 - 946 r.). Pierwszy monastyr znajdował się wyżej na zboczu górskim w odległości około 6 km od obecnego. Do dziś nie pozostały jednak po nim prawie żadne ślady. Aktualna lokalizacja klasztoru związana jest z wiekiem XIV. Z tego też okresu pochodzi najstarsza budowla, znajdująca się na terenie monastyru tzw. Chreljowa kuła, budowana w latach 1334-1335. Jest to wysoka na 23 metry niemal kwadratowa (7,75 m x 8,25 m), potężna wieża obronna, wybudowana z ciosanego kamienia. Drzwi wejściowe na wysokości I piętra, wciągana drabina oraz malutkie otwory okienne dobitnie świadczą o tym, iż w przypadku sforsowania przez nieprzyjaciół bram klasztornych miała ona pełnić rolę bezpiecznego miejsca schronienia dla mieszkańców monastyru. Na jej ostatnim piętrze znajduje się mała kapliczka Przemienienia Pańskiego z wyjątkowej urody freskami. W 1844 roku bezpośrednio przy wieży dobudowano całkiem sporych rozmiarów dzwonnicę.

Monastyr Rilski prócz swej podstawowej funkcji miał także pełnić rolę trudnej do zdobycia twierdzy, stąd wysokie mury oraz dwie potężne, solidnie okute żelazem bramy zwane dupniszką (od miasta Dupnica) oraz samokovską (od Samokov), strzegące dostępu na klasztorny dziedziniec.

Na wszystkich piętrach monastyru znajduje się w sumie ponad 300 pomieszczeń. Dostęp do nich zapewniają potężne, drewniane krużganki, otaczające cały klasztorny dziedziniec. Około 110 pomieszczeń przeznaczonych jest na cele dla mnichów. Jak przystało na największy i najsławniejszy bułgarski monastyr, w każdej z nich znajdują się: malutki korytarz, niewielkich rozmiarów pomieszczenie z piecem oraz pokój z łóżkiem i miejscem do pracy. Dziś, w dobie, kiedy całe, kilkusetletnie monastyry stoją całkowicie opustoszałe także i tu tylko niewielka część cel zajmowana jest przez mnichów. W klasztorze Rilskim, tak licznie odwiedzanym przez pielgrzymów nie mogło oczywiście zabraknąć i pokoi gościnnych. Część z nich jest całkowicie unikalna, posiada drewniane, rzeźbione sufity, ściany pokryte kolorowymi freskami, a na podłogach miękkie, tradycyjne dywany. Ciekawostką jest, że niektóre z nich zostały w pełni wyposażone przez mieszkańców konkretnych miejscowości, a co za tym idzie otrzymały one nazwy: pokój gabrowski, tetewenski, sofijski, pirotski, panagjurski itp. W tak przygotowanych pokojach zatrzymywały się osoby pochodzące głównie z tych miast. Prócz pokoi mieszkalnych, usytuowanych przede wszystkim na piętrach, na parterze oraz w przyziemiu klasztoru, znajduje się także wiele różnorodnych pomieszczeń gospodarczych. Są to między innymi: duża jadalnia, dwie piekarnie, kuchnia dla gości, piwniczka z winami, serowarnia. Niezwykle interesująca jest, udostępniona dla zwiedzających, główna klasztorna kuchnia. Jest to pomieszczenie o rozmiarach 7,80 x 7,80 m, ponad którym znajduje się wysoki dwudziesto dwu metrowy komin zwężający się ku górze i zakończony niewielką kopułą. Kiedyś mnisi przygotowywali tu posiłki dla wszystkich mieszkańców i gości monastyru. Do dziś w kuchni podziwiać można imponujących rozmiarów kotły i garnki, w których gotowały się skromne, klasztorne pokarmy.

Ogromne wrażenie na odwiedzających wywiera nie tylko rozmiar i uroda zabudowań mieszkalnych, ale także niezwykłe piękno głównej, klasztornej cerkwi pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Wybudowaną ją w latach 1834 - 1837. Świątynia podzielona jest na trzy nawy, posiada jeden główny i dwa boczne ołtarze w kapliczkach. Nieprzeciętnej urody jest duży, rzeźbiony w drewnie ikonostas. Wszystkie ściany oraz sklepienie cerkwi zdobią różnokolorowe freski pochodzące z 1846 roku. Piękne malowidła znajdują się także na zewnątrz świątyni w otaczających ją z trzech stron krużgankach. Mimo, że tworzyło je wielu mistrzów, jednak tylko jeden - Zachari Zograf podpisał się pod swoimi dziełami. Całą cerkiew przykrywa pięć ciemnych, połyskujących w słońcu kopuł. Prócz świątyni głównej warte wspomnienia są także cztery kapliczki, znajdujące się po jednej na każdym piętrze monastyru. Położone są one (jedna nad drugą) po przeciwnych stronach klasztoru (dwie na piętrach ponad bramą dupniszką i dwie ponad samokowską).

W monastyrze Rilskim znajduje się także bardzo bogata biblioteka. Przechowywanych jest w niej wiele niezwykle wartościowych zbiorów od rękopisów (około 250) do starodruków (ponad 9000 pozycji), a także różnego rodzaju dokumentów w tym jeden z najważniejszych - akt darowizny cara Iwana Sziszmana z 1378 roku, w którym to potwierdza on "stare" i nadaje klasztorowi nowe rozległe dobra ziemskie.

Bardzo ciekawe jest muzeum klasztorne (wstęp płatny), 8.00 Lewa w którym przechowywane są różnego rodzaju przedmioty związane z szeroko pojętą działalnością monastyru. Znajduje się tutaj pewien niezwykły krzyż, zwany od swego twórcy - Rafaiłowym. Posiada on rozmiary 81cm x 43 cm i wykonany jest z jednego kawałka drewna. Mnich Rafaił w czasie swojej dwunastoletniej pracy wyrzeźbił 104 sceny religijne i ponad 650 miniaturowych postaci. Legenda głosi, że po zakończeniu pracy w 1802 r. zakonnik okupił swój nadludzki wysiłek całkowitą utratą wzroku.

Od początku swego istnienia Rilski monastyr spełniał i nadal spełnia wyjątkową rolę w duchowym życiu narodu bułgarskiego. Kolejni carowie wielokrotnie potwierdzali stare i nadawali mu nowe przywileje przyczyniając się do jego wspaniałego rozkwitu. Niestety pod koniec XIV wieku wraz z najazdem wojsk Imperium Otomańskiego na Bałkany dalszy rozwój klasztoru został gwałtownie zahamowany. Mimo, iż wielu sułtanów w swych fermanach poświadczało statut i nietykalność klasztoru, jednak na niewiele się to zdało. Monastyr był wielokrotnie najeżdżany i grabiony, kilkukrotnie ulegał dużym pożarom. Nigdy jednak nie został zapomniany. Ilekroć popadał w biedę, wspólnymi siłami całego narodu był znów odbudowywany. Z dzisiejszej perspektywy nie do przeceniania jest wkład klasztoru w rozwój i przetrwanie szeroko rozumianej kultury bułgarskiej.

Dziś klasztor Rylski to przede wszystkim pomnik kultury wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, z wszystkimi tego pozytywnymi i negatywnymi skutkami: niewielkimi, wiecznie zatłoczonymi i płatnymi parkingami, komercyjnym duchem, i przede wszystkim ogromną liczbą odwiedzających go zarówno pielgrzymów, jak i zwykłych turystów.

10.09.2009 r. wycieczka górska: [czas przejścia ok. 9 godz.], - Jaworowa Polana - Zielony Kamyk (2592 m. n.p.m.) - schronisko Woda - Siedem Jezior - kompleks Malowica, po wyjściu z ośrodka pogoda dopisuje, lecz po dotarciu do Zielonego Kamyka nadciąga mgła i widoki się psują, nie pada do zakończenia wycieczki.

Korona Europy: Bułgaria - Musała 2925.40 m n.p.m.

11.09.2009 r. wycieczka górska na Musałę (2925.40 m. n.p.m.), wyjazd i zjazd kolejką gondolową na Jastrzębiec (2360 m. .n.p.m.) [czas przejścia ok. 6 godz.]. Jesteśmy na szczycie. Musała (2925.40 m n.p.m.). Puszczamy SMS do znajomych, veni vidi vici. Nie spędzamy tu dużo czasu, gdyż zaczyna mocno wiać i znowu gromadzą się chmury. Zakładamy czapki i wszystko to kto co ciepłego mamy i w nogi w dół. Taki był plan, uciec przed deszczem, udaje się bo nie pada i jak by Musała się odsłoniła robimy po kilka zdjęć, udając się na górną stację kolejki gondolowej Jastrzębiec (2360 m. .n.p.m.) . Małe zakupy na drogę powrotną do kraju w super markecie w Samokov i na nocleg do Malowica.

12.09.2009 r. śniadanie, wykwaterowanie, wyjazd w drogę powrotną o godz. 8⁰⁰, przejazd przez Serbię, Węgry, Słowację do Rzeszowa dojeżdżamy około 3⁵⁰ w dniu 13.09.2009r. pożegnania z Przewodnikami Pan Markiem Korbeckim i Michałem oraz podziękowania dla kierowców. Pociąg do Krakowa wyjeżdża 5¹⁶, jest czas na kupienie biletów.
Trzeb tutaj przyjechać jeszcze raz aby się nacieszyć wspaniałymi widokami i poznać kulturę i obyczaje ludu Bułgarii do zobaczenia w 2010 roku.

Relacja fotograficzna - Eugeniusz Halo
Relacja fotograficzna - Jan Ślazik