Rumunia - Karpaty Wschodnie - Maramuresz

24 - 30.06.2016

Kierownik wycieczki:

Eugeniusz Halo i Marek Prostacki

Maramuresz to kraina historyczna na północy Rumunii i południowej Ukrainie. Region ten jest przykładem rumuńskiej kultury i folkloru. Jak twierdzą niektórzy - tu czas się zatrzymał, co widać w tradycyjnym budownictwie szczególnie sakralnym, gdzie wykorzystywane jest drewno jako podstawowy budulec. Przez ponad 1000 lat rejon ten należał do Królestwa Węgierskiego, choć ma zdecydowanie rumuński charakter. Część jego terenu zamieszkiwali Rusini. Dopiero po I wojnie światowej Węgry utraciły te tereny, które zostały podzielone między Czechosłowację i Rumunię. Obecnie tereny na północ od rzeki Cisy wchodzą w skład Ukrainy, południowe zaś pozostały pod rządami Rumunii. Maramuresz jest w większości pokryty górami o zróżnicowanej geologii – od gór pochodzenia wulkanicznego, poprzez krystaliczne do fliszowych. Wyprawa nasza ma na celu pokazać uczestnikom charakter tych gór i ich zróżnicowanie ale również kulturę i folklor mieszkańców.
W czasie naszego pobytu zobaczyliśmy kościoły i cerkwie drewniane, świetnie zachowaną architekturę wiejską z charakterystycznymi, rzeźbionymi bramami, poznaliśmy miejscową ludność w autentycznych strojach ludowych, ich gościnność i serdeczność. A trzeba się spieszyć, ponieważ po wejściu Rumunii do UE i w te tereny powoli wkracza „cywilizacja”.

Relacja z wyjazdu do Rumuni w dniach 24 – 30.06.2016r.

Jest taki trzeci wyjazd zorganizowany przez Hutniczo-Miejski Oddział PTTK, tym razem pod tytułem: Rumunia – Karpaty Wschodnie – Maramuresz. Prowadzącymi wyprawę byli Kol: Eugeniusz Halo i Marek Prostacki, w eskapadzie uczestniczyły 44 osoby.
Wyruszamy wcześnie rano z ulicy Bulwarowej 37 w Krakowie. W Piwniczne wymiana kierowców i przez Słowację, Węgry docieramy do Rumuni. Wieczorem docieramy do miejsca zakwaterowani. Obfita obiadokolacja, nocleg. Tak rozpoczyna się przygoda z pobytem w Rumunii.

Dzień 2 Góry Gutyjskie

Góry Gutyjskie – część Pasma Wyhorlacko-Gutyjskiego ciągnącego się od Wyhorlatu na Słowacji, aż po Góry Cybelskie w Rumunii. Są średnio wypiętrzonym pasmem, pochodzenia wulkanicznego. Od zachodu graniczą z Górami Ignis przez Przełęcz Gutyjską, a od wschodu z Górami Lăpuş przez Przełęcz Neteda.
Od północy i północnego-wschodu granice masywu wyznacza dolina rzeki Mara, natomiast w kierunku południowym i południowo-zachodnim łańcuch stopniowo się wypłaszcza, zamieniając się w pogórza i nizinę. Najwyższym punktem masywu jest szczyt Gutâi (1443 m n.p.m.), natomiast jedną z najbardziej malowniczych i imponujących jest grań Creasta Cocoşului (Koguci Grzebień 1428 m n.p.m.). Roślinnością charakterystyczną dla tych gór są lasy liściaste i mieszane. W większości łańcuch pokryty jest pasmem połonin z nielicznymi skalistymi szczytami oraz małymi graniami. 6,5 godz., 600 m przewyższenia i Surdesti – dość duża wieś maramureska na przedgórzu Gór Gutai, słynąca z drewnianej cerkwi o wyjątkowo wysokiej wieży, wpisanej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Cerkiew Świętych Apostołów wzniesiono w 1766 r. w całości z drewna dębowego bez użycia metalowych gwoździ. Wieża o wysokości 54 m wyrasta bezpośrednio ze ścian nawy. W dolnej części podzielona jest na 3 kondygnacje, z których najwyższa to hurdycja. Stożkowy hełm ze strzelistą iglicą ma ponad 20 m. U jego nasady znajdują się 4 małe, narożne wieżyczki. Wewnątrz znajduje się polichromia z 1810 r. namalowana temperą bezpośrednio na zagruntowanych deskach. Część polichromii została niestety zniszczona w wyniku nieudanej konserwacji.
W sąsiedztwie cerkwi znajduje się spichlerz drewniany kryty strzechą Plopis. Kilka kilometrów dalej kolejna drewniana cerkiew - Baia Sprie, pod tym samym wezwaniem. Wybudowano ją w 1796 roku i po przeszło 200 latach wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Dzień 3 Ciekawe miejsca w Okręgu Maramuresz

Ten dzień poświeciliśmy na zwiedzanie. W planie miejscowości – Desești, Berbeşti, Sapanta, Sygiet Marmaroski, Barsana i Budesti. Celem było pokazanie tego, z czego słynie górzysty Maramuresz – drewniane budowle i inne unikalne obiekty. Region ten przez całą swoją historię był krajem trudno dostępnym, odizolowanym od reszty świata i pełniącym rolę peryferyjną. Dlatego do regionów wiejskich tej krainy architektura murowana docierała bardzo rzadko. Być może z tego powodu budowniczowie drewnianych cerkwi i innych budowli (region słynie m.in. także z pięknie rzeźbionych bram) osiągnęli w swoim fachu poziom mistrzowski, pozostawiając po sobie arcydzieła ciesielstwa. Cerkwie tutejsze budowano już od wieków, jednak z uwagi na materiał, z którego je wykonano, często ulegały one zniszczeniu (najazdy tatarskie). Z tego też powodu zachowane do dzisiaj najstarsze cerkwie pochodzą z XVII wieku. Cerkwie marmaroskie często są dzisiaj traktowane jako wyznacznik narodowego stylu architektonicznego Rumunii. Desești – cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy z 1770 r. Wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO o konstrukcji zrębowej.

Berbeşti – na starym wiejskim cmentarzu, dzięki staraniu pana Laurenţiu Batina i jego rodziny, stanęła piękna drewniana „troiță” wieńcząca grób poległych tu 6 października 1914 roku polskich Legionistów. Potyczka miała miejsce przy moście na Marze w Berbeşti, będąca pierwszą walką Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich. Poległych w niej pięciu (sześciu?) legionistów pochowano na pobliskim cmentarzu. Naprawdę niewiele drogi trzeba nadłożyć, żeby pokłonić się prochom żołnierzy poległych przed ponad stu laty w drodze do wolnej Polski. W Berbeşti warto też zobaczyć przecudnej urody XVIII wieczną kapliczkę drewnianą z przedstawieniem Pasji, zwaną „Troița Rednicenilor”, która usytuowana jest na północnym (od strony Syhotu) końcu wsi. Ufundowana została przez miejscową rodzinę szlachecką Rednic, której wybitnym przedstawicielem był biskup greckokatolicki Atanazy Rednic (1722-1772).
Săpânța - rumuńska wieś nad Cisą, 15 km na północny zachód od miasta Syhot Marmaroski. Znana ze względu na położony w niej Wesoły Cmentarz oraz miejsce pochodzenia cadyków chasydzkich Spinka. O wyjątkowości cmentarza w skali Europy stanowią unikalne kolorowe, drewniane nagrobki, na których wyrzeźbione są scenki z życia pochowanych tam mieszkańców wioski, często opatrzone dowcipnymi wierszykami mówiącymi o zmarłych lub przyczynach, z powodu których rozstali się z życiem. W 1999 roku został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Sygiet Marmaroski - wszystkie interesujące miejsca leżą przy P-ţa Libertăţii lub przy którejś z odchodzących uliczek: kościół reformowalny (XVI w.), kościół katolicki (XVI-XVIII w.), budynek starego magistratu (XVIII w.), dziś pełniący funkcję archiwum państwowego. Warto zajrzeć do Muzeum Marmaroskiego (Muzeul Maramureşean, P-ţa Libertăţii 15), założonego w 1875 r., z bardzo bogatą kolekcją etnograficzną. Malowniczy skansen (Muzeul Satului) położony jest przy drodze prowadzącej z miasta w kierunku Baia Mare (Str. Bogdan Vodă). Więzienie Marmaroskie (str. Corneliu Coposu) jest dziś muzeum, a jednocześnie pomnikiem ofiar komunizmu. Bârsana - Zespół klasztorny wybudowany został na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Jego centralną budowlą jest drewniana cerkiew pod wezwaniem Dwunastu Apostołów, której wieża ma 56 metrów wysokości i jest najwyższą tego typu budowlą w Maramureszu. Budesti – cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja z 1643 r. Bârsana - Zespół klasztorny wybudowany został na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Jego centralną budowlą jest drewniana cerkiew pod wezwaniem Dwunastu Apostołów, której wieża ma 56 metrów wysokości i jest najwyższą tego typu budowlą w Maramureszu. Budesti – cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja z 1643 r.

Dzień 4 Góry Marmaroskie

Celem tego dnia wyjazdu był Pop Iwan Marmaroski (1940 m), lecz w tym dniu był nieosiągalny z powodu nieprzychylnej pogody. Schodzimy do miejscowości Repedea, i miejscowego baru na piwo. Koleżanki i koledzy nawiązują kontakty z miejscową ludnością. Rozmowy schodzą na temat aktualnej sytuacji na Mistrzostwach Europy w piłce nożnej. Pop Iwan Marmaroski nie został zdobyty.

Dzień 5 Góry Lapus

Góry Lapus – część Pasma Wyhorlacko-Gutyjskiego ciągnącego się od Wyhorlatu na Słowacji aż po Góry Cybelskie w Rumunii. Są średnio wypiętrzonym pasmem, pochodzenia wulkanicznego. Od zachodu graniczą z Górami Gutyjskimi przez Przełęcz Neteda a od zachodu z Górami Tibles przez Przełęcz Botiza. Od północy i północnego-wschodu granice masywu wyznacza dolina rzeki Iza, natomiast w kierunku południowym i południowo-zachodnim łańcuch stopniowo się wypłaszcza zamieniając się w pogórza i nizinę. Najwyższym punktem masywu jest szczyt Varatec (1358 m n.p.m.). W większości łańcuch pokryty jest lasami z nielicznymi polanami (rezerwat Codrii Seculari). Góry Lapus były intensywnie eksploatowane górniczo, co widać w czasie wędrówek tym pasmem.
Po osiągnięciu wierzchołka rozpoczęła nas ulewa Koledzy zajmują miejsca wokół dużego drzewa, co najwidoczniej nie jest najlepszym wyjściem, gdyż to miejsce należało do miejscowych krów. Zmieścimy się wspólnie i tak mija kolejny dzień pobytu w Rumuni.

Dzień 6 Góry Ignis

Trasa piesza: Hotel Lostrita – Valea Neagra – Statiunea Izvoare – Vf. Ignis – Firiza – Hotel Lostrita bez znaków, zn. Niebieski trójkąt, czerwony pasek, niebieski punkt i bez znaków 4,5 godz., 600 m przewyższenia. Wieczorem obiadokolacja na świeżym powietrzu przy ognisku. Tak kończy się pobyt w pięknej krainie Okręgu Maramuresz

Dzień 7

Śniadanie zdjęcia pamiątkowe i pora ruszać w drogę powrotną do Krakowa. Wracamy na rozpoczęci polskiego meczu w Mistrzostwach Europy w piłce nożnej.
Dziękujemy koleżankom i kolegom, uczestniczącym w rumuńskiej wyprawie.

Gienek i Marek

PROGRAM:

24 czerwiec 2016, piątek

Przejazd przez Słowację, Węgry i Rumunię do Firiza
Zakwaterowanie, obiadokolacja, nocleg.

25 czerwiec 2016, sobota

Góry Gutyjskie:

Śniadanie, Przejazd do Complex Suior. Trasa górska na najwyższy szczyt tego pasma – Gutai (1443 m). Zejście na Przeł. Neteda. W drodze powrotnej zwiedzanie kościoła w Surdesti i przejście z Baia Sprie nad Jeziorko Alabastrowe.
Obiadokolacja, nocleg

26 czerwiec 2016, niedziela

Wycieczka objazdowa:

Śniadanie. Przejazd do Sapanta (Wesoły cmentarz), Sygietu Marmaroskiego (możliwość zwiedzenia muzeum komunizmu i skansenu wsi marmaroskiej), Barsana (monastyr), Budesti, Sat Sugatag.
Obiadokolacja, nocleg

27 czerwiec 2016, poniedziałek

Karpaty Marmaroskie:

Śniadanie. Przejazd do Crasna Viseului. Trasa górska na Pop Iwan Marmaroski. Zejście do Repedea. Trasa najdłuższa (ok 30 km) i najtrudniejsza z dużym przewyższeniem (1600 m). Powrót w późnych godzinach wieczornych.
Późna obiadokolacja, nocleg

28 czerwiec 2016, wtorek

Góry Ignis:

Śniadanie. Trasa górska na najwyższy szczyt – Ignis (1307 m)
Obiadokolacja, nocleg

29 czerwiec 2016, środa

Góry Lapus:

Śniadanie. Przejazd do Baiut. Trasa górska na najwyższy szczyt – Varatec (1358 m). Zejście do Botiza. Zwiedzanie monastyru.
Regionalna obiadokolacja.

30 czerwiec 2016, czwartek

Śniadanie. Wyjazd do Polski. Przewidywany postój w Tokaju na Węgrzech.

Relacja fotograficzna - Renata Martemianow
Relacja fotograficzna - Oddział PTTK
Relacja fotograficzna - Krystyna Wyrostek
Relacja fotograficzna 1 - Alicja O.
Relacja fotograficzna 2 - Alicja O.