Beskid Sądecki
27.05.2017 r.

Trasa turystyczna:

•   Żegiestów - Pusta Wielka 1061 m - Bacówka nad Wierchomlą
•   Bacówka nad Wierchomlą - Wierchomla Mała.

Beskid Sądecki

Kolejne spotkanie z Beskidem Sądeckim rozpoczęliśmy w Żegiestowie.

„Kto raz był w Żegiestowie,
ten tęskni nieustannie za jago ożywczym powietrzem,
za jego czarującym krajobrazem,
za jego zdumiewającymi widokami,
za jego szumiącymi zdrojami,
za jego cichym ustroniem, w którym się spokój duszy hartuje do zwycięskiej walki z wszelkimi moralnymi i fizycznymi cierpieniami ...”.

Józef Dietl

Powstanie wsi Żegiestów związane jest z kulturą i tradycjami pierwotnych założycieli wsi lokowanej na prawie wołoskim.

Historia Żegiestowa-Wsi, ulokowanego w dolinie Żegiestowskiego Potoku, sięga 1575 r. Znacznie później powstała część uzdrowiskowa Żegiestowa. W 1846 r. władze Austro-węgierskie podjęły decyzję o (tymczasowej) likwidacji uzdrowiska w Krynicy z powodu słabych wyników finansowych. Zarządca kąpielisk muszyńskich, węgierski szlachcic Ignacy Medwecki, w obliczu tak niesprzyjających okoliczności, które również odbiły się na jego interesach, zaczął poszukiwać nowych źródeł wód mineralnych w okolicy. Tego samego roku, po przebadaniu wód wypływających w dolince Szczawnika, wykupił grunty i rozpoczął budowę pierwszych obiektów uzdrowiskowych. Główny zdrój nazwał „Anna” na cześć swojej żony, a w miejscu obecnej pijalni postawił pierwszy dom zdrojowy.

Trudno uwierzyć, że ta opustoszała, zdewastowana rudera była kiedyś ekskluzywnym sanatorium i zarazem perełką przedwojennej architektury. Budynek powstał w 1929 r., zaprojektowany został w stylu modernistycznym przez wybitnego krakowskiego architekta i miłośnika gór, Adolfa Szyszko-Bohusza. Wnętrza były wykończone i wyposażone w najwyższym standardzie, spora sala balowa/konferencyjna uczyniła z obiektu centrum życia kulturalnego uzdrowiska.

Trasa naszej dzisiejszej wycieczki biegnie od Domu Zdrojowego szlakiem niebieskim. Szlak wiedzie przez stary tunel, prowadzący pod gmach wielkiego pustostanu. Przechodzimy przez dziedziniec betonowego kolosa. Jest to nieczynny stary dom zdrojowy, który został wybudowany w latach dwudziestych XIX wieku. Poruszamy się starą drogą pamiętająca dawną świetność uzdrowiska. Po obydwu stronach mijamy szereg nieczynnych i zrujnowanych już budynków z dawnego uzdrowiska. Łagodnie szlak wiedzie do góry, powoli zakręcając szeroki łuk. Droga ustępuje wąskiej ścieżce. Docieramy do nieczynnego źródła "Anna".

Następnie szlak wiedzie w kierunku szczytu Stawiska (759 m n.p.m.). Podejście na ten szczyt początkowo wiodło inną ścieżką - omijając szlak od strony wschodniej. Jednakże po ulewnych, które wystąpiły w 2010 roku stary szlak uległ jednak poważnemu uszkodzeniu. Wyznaczono obejście szczytu od strony zachodniej. Jednakże należy uważać pokonując ten odcinek, gdyż jest on podobnie stromy jak poprzedni. Podobnie jak w większości Beskidzkich szlaków, podejście na Stawiska jest bardzo ostre. Przechodzimy lasem w otoczeniu stromych, skalnych ścianek, mijając wychodnie skalne. Docieramy do szczytu Stawiska (759 m n.p.m.) po przejściu około 2,5 km.

Kolejnym wzniesienie, na który się kierujemy są Trzy Kopce (687 m.n.p.m.). Poruszamy się cały czas gęstym lasem. Po przejściu kolejnego kilometra docieramy do mało zaznaczonego szczytu Trzy Kopce. Znajduje się on w okolicach rozległych polan, na które trafiamy po paru minutach. Możemy wreszcie podziwiać rozległe panoramy. Okolice tych polan oraz przyległych szczytów zwane są potocznie Górami Milickimi. Nazwa wywodzi się od miejscowości Milik, znajdującej się na południu. Nasz szlak wyprowadza nas po paru minutach na bardzo rozległą halę. Znajdują się na niej używane również dzisiaj drewniane szałasy. Docieramy do przysiółka Palenica, gdzie nasz szlak niebieski krzyżuje się z czerwonym gminnym szlakiem z Żegiestowa Zdrój do Szczawnika.

Po minięciu polan w Żegiestowie - Palenicy docieramy do linii lasu. Rozpoczynamy podejście na Pustą Wielką. Wędrujemy w kierunku północnym wąską, leśną ścieżką. Będąc około 1 km przed szczytem Pusta Wielka do naszego szlaku niebieskiego dochodzi szlak żółty z Żegiestowa-Zdrój. Nasza ścieżka jest dość stroma. Podłoże jest kamieniste co dodatkowo utrudnia wspinanie się, pokonujemy podejście i docieramy w końcu na szczyt Pusta Wielka (1060 m.n.p.m.). Przed samym szczytem znajduje się rozległa, częściowo już zarastająca polana. Pokonaliśmy około 7.0 km od Żegiestowa-Zdrój. Szlak niebieski jednak nie dociera na sam wierzchołek. Aby się tam dostać idziemy wydeptaną ścieżką, która jest dobrze widoczna i oznaczona przez stary drewniany drogowskaz. Podejście tą ścieżką zajmuje kilka minut. Dotarcie do wychodni skalnej, na której znajduje się metalowy punkt pomiarowy. Do niego przyczepiona jest tabliczka informująca nas o wysokości i o tym, iż znajdujemy się na szczycie Pusta Wielka. W partii szczytowej znajduje się węzeł szlaków z Żegiestowa.

Pusta Wielka (1061 m.n.p.m.) znajduje się w bocznym, najdłuższym grzbiecie Pasma Jaworzyny. Grzbiet ten odbiega od Runka (1080 m) w południowo-zachodnim kierunku i poprzez Jaworzynkę (1001 m), Pustą Wielką i Zubrzy Wierch (870 m) opada do doliny Popradu w Żegiestowie-Zdrój. Pusta Wielka jest zalesiona, ale pod jej wierzchołkiem, na południowej stronie znajduje się duża, zarastająca polana. Na opadających do Szczawnika stokach wschodnich znajduje się duża polana z wyciągami narciarskimi. Ponadto szczyt znajduje się na obszarze Popradzkiego Parku Krajobrazowego i wchodzi w skład Rezerwatu Przyrody „Wierchomla”. Rezerwat chroni starodrzew bukowo-jodłowy oraz piaskowcowe skałki. W pobliżu znajduje się nieduża grota, która umiejscowiona jest w skałach i ma około 3 metry długości.

Po puszczeniu szczytu ruszamy dalej do Bacówki PTTK Nad Wierchomlą. Początkowo poruszamy się przez polanę, która szybko ustępuje gęstemu lasowi. Ścieżka prowadzi na przez młody las i zarośla. Jest ona dość wąska. Nasz szlak podąża wciąż ze szlakiem żółtym. Po około 700 metrach docieramy do szczytu Jaworzynka (1001 m.n.p.m.). Sam wierzchołek i grzbiet południowy są zalesione, ale duża część stoków to łąki i dzięki temu okolice Jaworzynki są widokowe. Łąki rozciągają się na jej północnym grzbiecie, na stokach zachodnich aż do dna doliny Wierchomlanki, a częściowo również na stokach wschodnich. Na grzbiecie po północnej stronie znajduje się murowana kapliczka pod Jaworzynką. Kryta jest dachem z gontów i zamykana żeliwną furtką. Jest to wyremontowana łemkowska kapliczka. Znajduje się przy niej skrzyżowanie szlaków turystycznych. Dobry punkt widokowy.

Poruszamy się cały czas na północ szlakiem niebieskim. Zaraz po przejściu przez szczyt, szlak żółty, który nam towarzyszył od dłuższego czasu odbija w prawo, w stronę miejscowości Szczawnik. Docieramy do górnej stacji kolejki z Wierchomli. Tutaj również dołącza do nas szlak czerwony, który jest łącznikiem z rozwidleniem szlaków, które minęliśmy paręset metrów wcześniej, a Wierchomlą. Poruszamy się teraz rozległym, widokowym grzbietem, mijając po drodze polany: Polana Długie Młaki oraz Polana Wyżne Młaki. Po 30-40 minutach od opuszczenia szczytu Jaworzynka i przejściu około 5.0 km od szczytu Pusta Wielka docieramy do Bacówki PTTK Nad Wierchomlą.

Bacówka PTTK Nad Wierchomląą usytuowana jest na wysokości 895 m n.p.m., na rozległej polanie nad Wierchomlą, której stoki opadają do doliny Małej Wierchomlanki. Z polany rozciągają się widoki na pasmo Radziejowej i - przy dobrej widoczności - na Tatry. Bacówka działa od 1978 roku. W pobliżu znajduje się rezerwat przyrody Lembarczek, w którym objęto ochroną buczynę karpacką. Ok. 1,5 km od bacówki znajduje się stacja narciarska "Wierchomla". Amatorzy panoram nasycą wzrok rozległymi widokami na polskie i słowackie Tatry Bielskie, Wysokie i Zachodnie, Pasmo Radziejowej i Lubovnanską Vrchovinę.

Po dłuższym odpoczynku ruszamy szlakiem czarnym do Wierchomli Małej, gdzie czeka na nas bus. Trasa bardzo widokowa, słoneczna pogoda i dobry nastrój były dopełnieniem nasze wycieczki. Zapraszamy na następne.

Helena Grzywacz

Żegiestów - Pusta Wielka - Bacówka nad Wierchomlą - Wierchomla Mała - 27.05.2017

Relacja fotograficzna - Helena Grzywacz
Relacja fotograficzna - Elżbieta Książek
Relacja fotograficzna - Gosia Łyczak