Pieniny Małe - Wysoka
26.05.2012 r.

Na wschód od Pienin Właściwych znajdują się Małe Pieniny. Najwyższym szczytem tej grupy jest Wysoka 1050 m npm. będąca zarazem najwyższym szczytem Pienin. Dodatkowo wyróżniana jest grupa Golicy i Bystrzyka, z geograficznego punktu widzenia uznawana za część Małych Pienin, lecz ze względów geologicznych jak i przyrodniczych często zaliczana do Pienin Właściwych.

Trasa piesza:

•   Szczawnica Niżna (schronisko PTTK Orlica) – Szafranówka 742 m npm. - Durbaszka 942 m npm. - schronisko Pod Durbaszką – Wysoka (Wysokie Skałki) 1050 m npm.
•   Wysoka (Wysokie Skałki) - Wąwóz Homole – Jaworki

Szczawnica – uzdrowisko w dolinie Grajcarka, prawobrzeżnego dopływu Dunajca. Nazwa miejscowości związana jest ze szczawami – wodami mineralnymi – a pierwsze informacje o niej pochodzą z 1413 r. Mimo, że źródła wody mineralnej znane tu były od bardzo dawna, rozwój uzdrowiska datuje się na 1828 r. kiedy to węgierska rodzina Szalayów kupiła majątek szczawnicki. Powstały wówczas pierwsze Łazienki, budynki zdrojowe, pensjonaty, architektura uzdrowiska. Do rozwoju uzdrowiska przyczynił się J. Dietl oraz M. Zyblikiewicz, marszałek sejmu Galicji.
Obecnie w Szczawnicy czynnych jest sześć źródeł wody mineralnej.
W centrum uzdrowiska znajduje się Plac Dietla. Do zabytków miejscowości należą klasycystyczny dwór Szalayów z 1839 r., wille zdrojowe, neogotycki kościół pw. św. Wojciecha, wybudowany w latach 1882-92. Znajduje się tutaj Muzeum Pienińskie z ekspozycjami: etnograficzną, historyczną, pamiątkami związanymi z założycielami muzeum oraz ekspozycja poświęcona piewcy Pienin – Janowi Wiktorowi. Na Palenicy czynna jest kolej krzesełkowa i rynna zjazdowa (letni tor saneczkowy). Szczawnica posiada stację narciarską oraz naturalny tor slalomowy dla kajakarzy górskich. Kończy się tutaj jeden z wariantów spływu Pienińskim Przełomem Dunajca. Uzdrowisko posiada połączenie z sąsiadującą Słowacją kilkoma górskimi turystycznymi przejściami granicznymi, z których najpopularniejszym i najłatwiej dostępnym jest przejście pod Białą Skałą w Przełomie Dunajca. Na wschód od miasta leżą przysiółki Szlachtowa, Jaworki, Biała Woda i Czarna Woda stanowiące niegdyś enklawę etniczną, zwaną Rusią Szlachtowską.

Grajcarek - (dawniej Ruski Potok) , potok powstający z połączenia Białej Wody i Czarnej Wody w Jaworkach. Swe źródliska ma na wysokości ok. 1100 m pod Wielkim Rogaczem. Po przepłynięciu 15 km uchodzi do Dunajca.

Schronisko PTTK Orlica – położone jest na zachodnim skraju Małych Pienin u wylotu Pienińskiego Przełomu Dunajca. Jest doskonałą bazą wypadową zarówno w Małe Pieniny jak i Pieniny Właściwe.

Schronisko Pod Durbaszką – znajduje się około 100 m poniżej głównego grzbietu Małych Pienin. Prowadzi do niego z Jaworek droga z oznaczeniami szlaku rowerowego.

Wysoka - Wysokie Skałki 1050 m npm. Najwyższy szczyt Pienin wznoszący się na grani Małych Pienin. Od 1961 roku rejon szczytu uznawany jest za ścisły rezerwat przyrody „Wysokie Skałki”. Dawniej okolice szczytu nazywano Kiczerą. Na Wysoką nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny, znaki niebieskie wiodące granią Małych Pienin omijają szczyt od północy.

Wąwóz Homole – głęboko wcięty V kształtny skalny parów w Małych Pieninach, będący jedną z największych atrakcji Pienin. Otaczające go ściany skalne zbudowane są z białego i czerwonego wapienia krynoidowego, a ich wysokość dochodzi do 120 m. Skalistym dnem płynie potok Kamionka spadając licznymi kaskadami. Zasadnicza część Homola mierzy 800 m długości, po czym rozwidla się na dwa ramiona zwane Dolina i Koniowiec. Koło rozwidlenia, na polanie Dubantowska Dolinka znajdują się warstwicowe skały zwane Kamiennymi Księgami. Legenda głosi, że są w nich zapisane ludzkie losy. Wąwóz jest objęty ścisłą ochroną rezerwatową.

Jaworki – kiedyś połemkowska wioska leżąca u podnóży Małych Pienin. Dokumenty historyczne wymieniają ją po raz pierwszy w 1519 r. Pozostałością kultury Łemków jest cerkiew z 1798 r., późnobarokowa świątynia z cechami typowymi dla austriackiego stylu józefińskiego. Wewnątrz zachowało się wyposażenie cerkiewne z kompletnym ikonostasem. Największymi atrakcjami Jaworek są dwa skalne wąwozy: Homole i Międzyskały w Dolinie Białej Wody. Tędy prowadzi szlak łączący pasmo Radziejowej z Pieninami.

Helena Grzywacz

Szczawnica - Szafranówka - Wysoka - Jaworki - 26.05.2012

Relacja fotograficzna - Helena Grzywacz i Bożena Strączek