Poznajemy Kraków i okolice

28 sierpnia 2022

Miasto Podgórze

Muzeum - Miejsce Pamięci KL Płaszów

Niemiecki nazistowski obóz pracy i koncentracyjny Plaszów był jednym z trzech obozów koncentracyjnych założonych przez władze niemieckie III Rzeszy na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Osadzano w nim głównie więźniów żydowskich i polskich. Obóz został utworzony przez Niemców w październiku 1942 r. w Krakowie na terenie dwóch dawnych cmentarzy żydowskich, położonych w dzielnicy Wola Duchacka. Powstał jako obóz pracy (Zwangsarbeitslager - ZAL) i był przeznaczony dla kilku tysięcy więźniów – Żydów ze zlikwidowanego w marcu 1943 r. krakowskiego getta. W latach 1943–1944 osadzono tu część Żydów z likwidowanych gett w Bochni, Tarnowie, Wieliczce, Rzeszowie, Przemyślu oraz z obozu pracy w Szebniach. W lipcu 1943 r. Niemcy na terenie obozu utworzyli obóz pracy wychowawczej dla Polaków. Przetrzymywano w nim mieszkańców Krakowa oraz ofiary pacyfikacji miejscowości podkrakowskich.

Źródło: Muzeum Krakowa

Program spaceru:

• Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Płaszów
• Kamieniołom Libana

Wycieczka w przeszłość

Bogdan Müller zaprosił nas dzisiaj na zupełnie nietypowy spacer. Jak sam powiedział – to teren szczególny, to jedno z najbardziej ponurych miejsc Krakowa. Pokazał nam obszar, gdzie od 1942 roku funkcjonował niemiecki nazistowski obóz pracy, w 1944 r. przekształcony na obóz koncentracyjny Płaszów.

Osadzano w nim więźniów żydowskich i polskich. W szczytowym momencie liczył 20 tysięcy więźniów, zajmował 80 ha, składał się ze 180 budynków. Zginęło w nim ponad 8 tysięcy ludzi. Gdy uczestnicy wycieczki szukali odniesienia do innych obozów hitlerowskich w kwestii ilości pomordowanych, mi przypomniały się słowa wiersza Szymborskiej:

„Historia zaokrągla szkielety do zera.
Tysiąc i jeden to wciąż jeszcze tysiąc.
Ten jeden, jakby go wcale nie było:
płód urojony, kołyska próżna,
elementarz otwarty dla nikogo…”

Ostatnich więźniów z Płaszowa, dokładnie 1200 osób, wyprowadzono pieszo do Oświęcimia tydzień przed wejściem Armii Czerwonej w 1945 roku.

Chwila refleksji przy Pomniku Wydartych Serc. Pięć ogromnych postaci stoi w szeregu, głowy uginają się pod ciężarem kamiennego bloku, na piersiach w miejscu serca - wyrwa. Ręce mają opuszczone wzdłuż ciała z dłoniami zaciśniętymi w pięść albo z rozłożonymi bezradnie palcami.
- To pamięć o tych, którzy tu cierpieli i zginęli.. Rzeźba z kamienia pińczowskiego według projektu znanego krakowskiego architekta Witolda Cęckiewicza. Z tyłu napis: W hołdzie męczennikom pomordowanym przez hitlerowskich ludobójców w latach 1943–1945 – opowiadał Bogdan Müller.

Chwila zatrzymania przed macewą Sary Schenirer. Kamyczki na szczycie macewy intrygują.
Bogdan wyjaśnia:
- Kwiaty zwiędną, znicz się wypali. Położenie kamienia jest symbolem, że miłość i szacunek jest wieczny, jak wieczny jest ten kamień.
Spacer w przeszłość zakończył się przy willi, w której w czasie II wojny światowej mieszkał Amon Göth – zbrodniarz wojenny, komendant obozu koncentracyjnego Płaszów oraz likwidator gett żydowskich w Krakowie i Tarnowie.

To był spacer, który dotykał lat II wojny światowej i okupacji. Resztki wysadzonego domu przedpogrzebowego, korytarze wykute przez więźniów w skale jako schron dla hitlerowców, Szary Dom, w piwnicy którego funkcjonował areszt obozowy i willa komendanta to niemi świadkowie historii, niemi świadkowie zbrodni.

Są miejsca w Krakowie, które Polak powinien znać. W jedno z tych miejsc zabrał nas – na wycieczkę w przeszłość - Bogdan Müller.

Ewa Bugno

Wycieczkę prowadził: Bogdan Müller

Relacja fotograficzna - Ewa Bugno