"Do Miejsc Pamięci Narodowych"
Przełęcz Chyszówki
11.11.2013 r.
Przełęcz Rydza-Śmigłego (700 m n.p.m.) (dawniej przełęcz Chyszówki) – przełęcz w Beskidzie Wyspowym między Łopieniem a Mogielicą; droga asfaltowa z Jurkowa przez wieś Chyszówki; na przełęczy murowana kapliczka. W okresie PRL-u ze względów politycznych zmieniono nazwę przełęczy na przełęcz Chyszówki. Od 1990 r. ponownie zaczęto używać nazwy Przełęcz Rydza-Śmigłego, dlatego obecnie w literaturze turystycznej można spotkać obie nazwy.
Na przełęczy znajduje się kamienny obelisk z 1938 r., oraz krzyż, postawione na pamiątkę walk Legionów Polskich (w 1914 r.), dowodzonych przez Edwarda Rydza-Śmigłego (późniejszego marszałka Polski). Jest to tzw. Pomnik Spotkania Pokoleń. Przy odnowionym obelisku i krzyżu co roku, 11 listopada, w Narodowe Święto Niepodległości odbywa się w plenerze, o godz. 12 msza święta połączona z montażem słowno-muzycznym.
Rejon przełęczy jest słabo zabudowany, istniejące tu gospodarstwa oferują usługi agroturystyczne. Z rejonu przełęczy, który jest przeważnie niezalesiony, rozciągają się dobre widoki; w kierunku zachodnim na Ćwilin i Śnieżnicę, w kierunku wschodnim na Świerczek, Cichoń, Ostrą, Przełęcz Słopnicką. Z dużych połaci pół powyżej przełęczy widać też Pasmo Łososińskie, Kamionną. Po północnej stronie zbocza spod przełęczy stromo opadają do wąskiej i głębokiej kotliny Czarnej Rzeki, wciętej pomiędzy wzniesieniami Łopienia i Świerczka. Jest to tzw. Zaświercze, należące do Słopnic – miejsce atrakcyjne turystycznie.
Informacje: wikipedia.org
Listopad 1918 roku był szczególny na wszystkich terenach należących do Rzeczpospolitej. 90 lat temu, po ponad wieku, Polska pojawiła się na mapach Europy.
11 listopada 2013 roku w ramach obchodów 90. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, Komisja Turystyki Pieszej naszego Oddziału zorganizowała kolejną wycieczkę z cyklu „Do miejsc pamięci narodowej” - tym razem na Przełęcz Rydza Śmigłego (Chyszówki).
Po drodze zwiedzaliśmy dwór w Stróży (gmina Dobra), w którym w 1913 roku funkcjonowała Pierwsza Oficerska Szkoła Legionowa Józefa Piłsudskiego. Obecnie mieści się tu szkoła im. Stanisława Wyspiańskiego.
W Dobrej zapaliliśmy znicze na grobie prof. Leopolda Węgrzynowicza, gorącego patrioty, wybitnego nauczyciela, zasłużonego krajoznawcy, popularyzatora i organizatora szkolnego ruchu krajoznawstwa i turystyki, współtwórcy i redaktora „Orlego Lotu”. Jego pamięć w 1974 roku uczciła Komisja Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK, nazywając jego imieniem szlak znakowany na zielono prowadzący z Dobrej przez Łopień – Mogielicę – Cichoń do Łukowicy. Znicze zapaliliśmy też na mogiłach Nieznanego Żołnierza i Ofiar Pacyfikacji. Chwilą milczenia uczciliśmy pamięć tam spoczywających.
Z Dobrej część grupy udała się na trasę pieszą przez Łopień na Przełęcz Chyszówki. Reszta grupy udała się do Słopnic. W Słopnicach zwiedzaliśmy stary drewniany kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła, będącego ostoją nietoperza podkowca małego i nowy p.w. Jana Pawła II o bardzo ciekawej architekturze. W Słopnicach znajduje się też Ścieżka krajoznawczo przyrodnicza o długości 3,5 km prowadząca ze Słopnic do Zaświercza.
Ze Słopnic udaliśmy się na Przełęcz Chyszówki by wziąć udział w uroczystościach obchodów rocznicy odzyskania niepodległości.
Na Przełęczy Rydza Śmigłego (800 m n.p.m.) w Chyszówkach znajduje się pomnik tego marszałka Polski przedwojennej, a także tzw. krzyż Piłsudskiego postawiony w 1928 roku oraz kamienny obelisk z 1938 roku, postawione na pamiątkę walk Legionów Polskich w 1914 roku, dowodzonych przez Edwarda Rydza Śmigłego.
Napis na krzyżu głosi:
| 1918 – 1928 Tu w Chyszówkach w listopadzie 1914 r. walczyli Legioniści polscy pod wodza Józefa Piłsudskiego i wzięli do niewoli oddział kawalerii rosyjskiej – w 10 rocznicę odzyskania niepodległości Polski postawiło ten krzyż Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej z Dobrej 11.XI.1928 r. na znak hołdu dla bohaterów, którzy oddając krew i życie za Ojczyznę utrwalili w narodzie wiarę w zwycięstwo. |
Uroczystości rozpoczęły się koncertem melodii patriotycznych w wykonaniu zespołu „Ćwilin” oraz Orkiestr Dętych z Dobrej i Słopnic.
Po odegraniu Hymnu Narodowego i wciągnięciu flagi państwowej na maszt wystąpił z przemówieniem okolicznościowym Wójt Gminy Dobra p. Benedykt Węgrzyn oraz wójt Gminy Słopnice p. Adam Sołtys oraz nasz kolega p. Władysław Rusek, który wraz z Prezesem naszego Oddziału uhonorował Wójtów obu gmin oraz Panią Dyrektor szkoły w Stróży p. Dorotę Spyrkę odznaką „Szlakiem Legionów Józefa Piłsudskiego”.
Po wystąpieniach odbył się apel poległych. Przejmujące wydarzenie. Po apelu złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze pod pomnikiem. Część artystyczną wykonywały dzieci ze szkół z Dobrej i Słopnicy. Po części oficjalnej odbyła się msza Święta w intencji Ojczyzny.
Po uroczystości i poczęstunku przygotowanym przez gminy, na zakończenie naszej imprezy śpiewaliśmy pieśni żołnierskie przy wspaniałym i ciepłym ognisku.
Helena Grzywacz, Władysław Rusek
Relacja fotograficzna - Helena Grzywacz
Relacja fotograficzna - Ala Obrzut
