"Poznajemy okolice Krakowa"
Historyczne Podgórze
10 październik 2010 r.

Spacer na trasie:

• Park Bednarskiego
• Wzgórze Lasoty
• Kopiec Krakusa
• Kamieniołom Liban (zachowane dekoracje do filmu "Lista Schindlera")
• Obóz koncentracyjny Płaszów
• Rezerwat Bonarka

"Poznajemy Kraków i okolice"

W dniu 10 października 2010 roku Komisja Turystyki Pieszej Hutniczego Oddziału PTTK w Krakowie, zaplanowała kolejną wycieczkę poznajemy Historia Krakowa była to druga wycieczka na terenie dzielnicy Podgórza, i tym razem wyznaczono spotkanie w Rynku Podgórskim, na które przybyło 31 osób członków Hutniczego Oddziału i mieszkańców Krakowa.

Prowadzącym wycieczkę był Kol: Bogdan Müller rozpoczynając opowieści od Magistratu i Historii W 1772 r. Podgórze znalazło się pod zaborem austriackim. Jak się wydaje, władze austriackie zamierzały tu stworzyć konkurencyjny względem polskiego Krakowa ośrodek administracyjny i handlowy (do wytyczania miasta pod wzgórzem Lasoty przystąpiono w 1783 r., w tym czasie powstała siedziba władz austriackich, komora celna przy moście wielickim, zaś cesarski patent kolonizacyjny z 1781 r. gwarantował osadnikom m. in. swobodę praktyk religijnych). Dnia 26 II 1784 r. cesarz Józef II nadał osadzie prawa wolnego miasta królewskiego. Pierwsze budynki murowane wznoszone były przez inżynierów austriackich w stylu barokowo - klasycystycznym: na pierwszy ratusz zaadaptowano istniejący przed 1784 dom przy Rynku obecny Dom pod Czarnym Orłem. W ramach projektu "Wielkiego Krakowa" prezydenta Juliusza Lea w 1913 r. - po długich pertraktacjach - doszło do porozumienia pomiędzy władzami Podgórza i Krakowa, w rezultacie którego 22 VIII 1914r. Nowy Ratusz (Magistrat) dawnego miasta Podgórza - to jeden z zabytków Krakowa. Budynek ten to drugi (i ostatni) ratusz Wolnego, Królewskiego Miasta Podgórza.

Spacerem idziemy przez Park im. Wojciecha Bednarskiego - park miejski o dużej wartości krajobrazowo-historycznej, założony pod koniec XIX w. w prawobrzeżnej części Krakowa - Podgórzu, następnie kierujemy się na Wzgórze Lasoty (Góra św. Benedykta) - wzgórze w Krakowie należące do zespołu wapiennych wzgórz Krzemionek Podgórskich. Nazwa wzgórza pochodzi od starosłowiańskiego imienia Lasota. Na wzgórzu w X lub XI w. zbudowano romańską rotundę połączoną z palatium. Na jej fundamentach w XII w. wybudowano niewielki kościół św. Benedykta. W latach 1853-1856 w pobliżu kościółka zbudowano Fort 31 "Benedykt" stanowiący element austriackiej Twierdzy Kraków.

Po kładce przekraczamy zatłoczoną ul: Powstańców Wielkopolskich i udajemy się do Kamieniołom Liban, który podczas drugiej wojny światowej był hitlerowskim obozem pracy. Do dziś można zobaczyć pozostałości tak historycznego obozu, jak i te pozostałe z czasów realizacji oscarowego filmu "Lista Schindlera". Ocalałe fragmenty scenografii to między innymi chodnik ułożony z żydowskich nagrobków i atrapy instalacji kamieniołomu. Towarzyszący temu poprzemysłowy krajobraz Podgórza z nieczynnymi zakładami epoki PRL wraz z wapiennymi skałkami składają się na ciekawą mieszankę architektoniczno - krajobrazową z nutką historii w tle.

Kopiec Krakusa: Kopiec znajdujący się w Krakowie, na prawym brzegu Wisły, usypany na najwyższym wzniesieniu wapiennego zrębu Krzemionek - wzgórzu Lasoty (271 m n.p.m.). Wysokość od podstawy - 16 m, średnica u podstawy 57 m, górna 8 m (wierzchołek płaski), objętość 19100 mł.

Rezerwat przyrody Bonarka: Ochronie podlega odkrywka geologiczna w nieczynnym kamieniołomie - odsłonięcia skał jurajskich, kredowych i trzeciorzędowych; kredowa powierzchnia abrazyjna, uskoki do którego idą tylko nieliczni.

Płaszów - niemiecki obóz pracy przymusowej, później przekształcony w obóz koncentracyjny. Założony dla ludności żydowskiej ze zlikwidowanego 28 października 1942 getta, terenie dawnych podkrakowskich gmin Podgórze i Wola Duchacka. Powstał jesienią 1942 na terenach dwóch żydowskich cmentarzy z 1887 i 1932, przy ul. Abrahama 3 i przy ul. Jerozolimskiej 25. Objął w pierwszej fazie istnienia w sumie powierzchnię ok. 10 mórg (ok. 5 hektarów). Był jednym z trzech "Żydowskich Obozów Pracy" utworzonych pod Krakowem i nosił wówczas nazwę Julag I. W późniejszym okresie teren obozu rozrósł się do 80 hektarów, a liczba więźniów z początkowych dwóch tysięcy osiągnęła 10, a nawet 25 tysięcy, mieszkających i pracujących w 180 różnego rodzaju budynkach i barakach. Na terenie obozu szyto mundury drukowano dokumenty, rozkazy i inne druki władz hitlerowskich. Były w obozie warsztaty samochodowe, elektryczne, stolarskie, ślusarskie i liczne inne. Więźniowie obozu zatrudnieni też byli m.in. w pobliskich kamieniołomach byłej firmy "Liban & Ehrenpreis". Przez obóz Płaszów przeszło prawdopodobnie około 150 tysięcy więźniów, głównie z Małopolski, Węgier i Słowacji (inne dane określają tę liczbę na około 50 tysięcy). Część z nich była wywożona do obozów w Auschwitz i w Bełżcu oraz na roboty do Niemiec.

Wycieczkę kończyny na ul: Jerozolimskiej przy pięknym słońcu i poznaniu trochę historii dzielnicy Podgórza, za wspaniałą imprezę uczestnicy nagrodzili gromkimi oklaskami prowadzącego, a Przewodniczący Komisji Turystyki Pieszej Kol: Czesław Wójcik zaprosił na następne imprezy tego typu i podobne organizowane przez Hutniczy Oddział PTTK w Krakowie.

Ps:
Ja ze swej strony chciałabym wszystkim uczestnikom bardzo podziękować za tak liczne przybycie.

Sekretarz Komisji Krystyna Halo

Relacja fotograficzna - Grzegorz Szczotka
Relacja fotograficzna - Teresa Wróbel
Relacja fotograficzna - Ewa Skrzyńska
Relacja fotograficzna - Halina Kubat